निसर्ग
खंड म्हणून हाक मारावी तर ओशाळेल इतका हा लहानसा खंड. सुपारीचं खांड म्हणावं फारच फार तर. जेमतेम नऊ कविता. पण विषयाप्रमाणे खंड पाडले असल्यामुळे, आणि त्याही निसर्गाशी निगडित कविता असल्यामुळे, तितका मान त्यांना द्यावा लागला. ज्युपिटर असो वा प्लूटो, ग्रहमालेत दोघांनाही समान दर्जा!
निसर्ग विषयाशी निगडित निवडक कविता. सूर्य, चंद्र, तारे, ढग, पाऊस, वगैरे!
_____________________
पाऊस
ये रे ये रे पावसा, तुला देतो पैसा
छगननी हे गाणे म्हटले, वाट पाहतो कसा
पाऊस म्हणे सांग आधी, कसा मी येऊ
भुरभुर, रिपरिप, धोधो, की मी रिमझिम रिमझिम येऊ
पैसे किती देशील ते पण नक्की मला सांग
कसे देशील, चेक, कॅश, डीडी, ते पण सांग
छगन म्हणे पूर्वी तू कधी विचारत नव्हता
खोटा पैसा दिला तरी खरा येत होता
वेळच्या वेळी, पाहिजे तेवढा, नक्की येत होता
चार महिने येऊन मगच सुट्टी घेत होता
आई सांगते, ना दुष्काळ ना पूर येत होता
नदीमध्ये बारा महिने प्रवाह राहत होता
नळ जरी नसले तरी घळ वाहता होता
ओढासुद्धा गावासाठी गंगेसारखा होता
आता तुला काय झाले, कां रे इतका परका?
पाऊस असून ओलाव्याला कां रे इतका पारखा?
काय केले म्हणजे जुने दिवस येतील सांग
आता पैसा खूप आहे, किती हवे सांग
पाऊस म्हणे पैसा खोटा, लोक खरे होते
ढग फोडून विमानाने पार गेले नव्हते
ढग म्हणजे धूर नव्हता, शुद्ध पाणी होते
गाडी ओढतांना बैल धूर सोडत नव्हते
तो काळ परत येईल असे वाटत नाही
खूप गप्पा मारायला मलाही वेळ नाही
जेंव्हा आजीच्या आजीचा काळ परत येईल
व्हाट्सअॅपवरती मेसेज दे, मी नक्की परत येईन
_____________________
कपिला
छगन खेड्यात राहतो
घर त्याचे पडके
कुडाच्या त्या भिंती
पाण्यासाठी मडके
गवताच्या पेंडीची
गाठ स्वतः सोडतो
गाईसमोर टाकून
दूध तिचे काढतो
विहिरीवरती जातो
पोह-यात पाणी काढतो
गाईसमोर ठेऊन
मागे उभा राहतो
कृतज्ञ ती प्राणी
घट्ट शेण देते
छगन ते उचलतो
दुस-या मडक्यात घेतो
शेणात पाणी टाकतो
हाताने कालवतो
भिंती आणि जमिनीला
प्रेमाने सारवतो
उरलेल्या शेणाच्या
गोल गोव-या थापतो
भिंतीवरती थापून
कौतुकाने बघतो
आज त्याच्या गोव-या
एकसारख्या आल्या
आधीच्या नि आजच्या मिळून
एकूण नव्वद झाल्या
पाहता पाहता गोव-या
चौकोनी होत गेल्या
सात ओळीमधे
निमूट उभ्या झाल्या
छगनचे बोटांचे ठसे
पुसट होत गेले
गोव-यांवरती आता
ए बी सी डी दिसू लागले
शेणाचा तो कीबोर्ड
त्यावरच्या त्या गोव-या
छगनच्या बोटांनी
खालीवर होऊ लागल्या
गाईचे हंबरणे
त्याच्या कानी आले
तिच्या शेपटीवरचे
स्नूझ त्याने दाबले
पुन्हा अलार्म झाला
छगन आता उठला
कसाबसा तयार होऊन
बसमधे बसला
शेणाचा तो सुवास
नाकात भिनलेला
गवताची ती पेंडी
गाय ती कपिला
आॅफिस आता आले
कार्ड स्वाईप झाले
समोर आता पी. सी.
माऊस आता चाले
छगनने घाईने
वाॅलपेपर बदलला
कपिलेचा फोटो आता
त्याच्या स्क्रीनवर आला
_____________________
धृवतारा
आकाशात धृव तारा कुठेच दिसला नाही
प्रदक्षिणा मारणारे सात ऋषी दिसले नाही
नेहमीच्या ओळखीच्या रांगोळ्याही नाही
छगनचे गगन आज कालसारखे नाही
आई नेहमीच सांगत असे, छगन गगन बघ
तेच देतसे नित्य आप, तेज, वायु, धग
त्याचे स्वच्छ विशाल पारदर्शक मन बघ
कधीमधी काळे होते, पण पुन्हा निळे बघ
जरी रूप बदले क्षण क्षण, चण तोच बघ
जरी ढग काळे, तरी पाऊस नितळ बघ
रात्री बघ, कधीही बघ, अढळ धृव बघ
छगन तुझे मनगगन, तसेच ठेवून बघ
आकाशातले तारे नेहमी नजर ठेऊन असतात
डोळे मिटून मांजर पिते, पण ते बघतात
चोर रात्री चोरी करतो, ते बघत असतात
'चोराच्या मनात चांदणे' म्हणूनच तर म्हणतात
मन जोवर निर्मळ अन ध्येय जोवर अटळ
तोवर आकाश तसेच आणि धृवतारा अढळ
तू बदल, आकाश बदलेल, तुझे तुला कळेल
तू चळला, खेळ खेळला, धृवतारा ढळेल
छगनचे गगन आज कालसारखे नाही
धृवतारा आज त्याच्या नजरेस पडत नाही
काय चुकले, कुठे चुकले, कळे ना काहीही
दक्षिण गोलार्धात नोकरी त्याला मानवत नाही
_____________________
साक्षी
दोन शून्य जोडून कोणी
इंफिनिटीचा ठाव घेतो
इंफिनिटीला तोडून कोणी
हाती दोन शून्य घेतो
अनामिकेवर माळ टांगून
अंगठ्याने कुणी मणी सारतो
दोन बोटात सुई धरून
कोणी सुंदर माळ विणतो
नैवेद्यावर पाणी फिरवून
कोणी प्रसाद ग्रहण करतो
सर्वस्वावर पाणी सोडून
कोणी अन्नछत्र उघडतो
हंसावरती तीर सोडून
कोणी त्याचा स्वामी होतो
जखमेवरती फुंकर मारून
कोणी त्याला ऊड म्हणतो
सूर्यसाक्षीने काम, रात्रीला
कोणी गाढ व शांत झोपतो
रात्री तेल जाळून, दिवसा
कोणी गाढव शांत झोपतो
ओबडधोबड दगडामधुनी
शिल्पकार आकार घडवितो
प्राचीन मूर्ती भंजुन कोणी
स्वतःस मोठा भक्त समजतो
ज्याला जे जे योग्य वाटते
तो तो तैसे तैसे करतो
लाल तांबडा शुभ्र वाटसरू
येता जाता साक्षी होतो
_____________________
वैद्य
वजन फार वाढले म्हणून चंद्रा वैद्याकडे गेली
काय त्यांची किमया बघा, द्वितियेची कोर झाली
अन्न अंगी लागत नाही, कोर डाॅक्टरकडे गेली
काय त्यांचा हात बघा, पोर्णिमेचा चंद्र झाली
खूप झोप येते म्हणून कोंबडी वैद्याकडे गेली
काय औषध दिले त्याने, रोज सूर्याआधी उठली
मान अवटाळली म्हणून सूर्यमुखी सांगू लागली
नाडीपरिक्षा कशी बघा, पूर्व-पश्चिम मान वळली
वाढ खुंटली ऊंटूची, आईला मोठी चिंता वाटली
काय टाॅनिक डाॅक्टर देई, काय त्याची उंची वाढली
शेपटी जमीनीवर लोळते, कुत्र्याने तक्रार केली
एक गोळी पोटात जाता, शेपटी त्याची वर वळली
कासवाला पाठदुखी, वानरवैदकी फार झाली
डाॅक्टरने औषध देता पाठ त्याची ढाल झाली
आमचे वैद्य एवढे महान, व्याधी त्यांना पहाता पळतात
एक फक्त मूळव्याध सोडा, तिच्यापुढे हात टेकतात
_____________________
वयवाढ
बागेतल्या फुलाचा पहिला वाढमिनिट आला
तासापूर्वी पाकळ्या उमलल्या याच मिनिटाला
सूर्योदय झाला, त्याचा सुवास दरवळला
किती हात पुढे झाले त्याला खुडायला
मधमाशीने येऊन लुटले त्याच्या मकरंदाला
ती बसली होती तोवर तो सुरक्षित राहिला
पायरी पायरी सूर्य चढला, तसाच तो उतरला
पाकळ्या कोमेजतील आता बाराव्या वाढमिनिटाला
घोंघावणा-या मधमाशीचा पहिला वाढतास आला
दिवसापूर्वी याच तासाला तिचा जन्म झाला
मधराणीने तेव्हापासूनच जुंपले कामाला
जमेल तितका मध आणून पोळ्यात भरायला
एक तासाचा पगार बोनस देई दिवसाला
व्ही आर एस् चा अर्ज तिचा नामंजूरच झाला
फूल-पोळे-फूल प्रवास पाचवीला पुजला
अजून शंभर वाढतास राहिले निवृत्त व्हायला
मधराणीचा सुद्धा आता पहिला वाढदिवस आला
एक महिन्यापूर्वीच तिचा राज्याभिषेक झाला
मेणाच्या वाड्याचा आराखडा तयार झाला
एक एक दालन वाढवायचा मनात चंग बांधला
मधमाशांच्या झुंडी आता धरल्या वेठीला
कण कण मध आता क्षण दर क्षण आला
क्षणाचीही सूट दे ना आपल्या सैन्याला
सैन्यभरती सतत होई, राज्य लागले वाढीला
रोज पोळे मोठे होई, लटके पिंपळाला
बारा वाढदिवस आहेत आता पोळे जळायला
छगनचा आज पहिला वाढदिवस आला
एक वर्ष झाले, नवसाईने प्रसाद दिला
पूर्ण मधाच्या पोळ्याचा नवस जेंव्हा केला
तेंव्हा कोठे शेतातल्या झोपडीत पाळणा हालला
जाई जुई चमेलीची बाग उभी झाली
बागेतल्या मांडवावर झाडे बहरली
फुले आली, मधमाशा, मधराणी, पोळे
पोळे पिंपळावरचे भरले, मध खाली गळे
वेळूच्या टोकाचे गवत आता बघा जळे
पोळयास मधाच्या आच लागता राणी, सैन्य पळे
बाप झाडावर चढे, मधाचे पोळे कवटाळे
जीभेस मधाचे चाटण, छगनची लाळ गळे
बाप मध घडा भरून देवळात घेऊन जाई
पिंडीला मधाचे बोट, बाकी प्रसाद घरी नेई
नवसाला पावणा-या देवाची हो आता कीर्ती
मधाच्या पोळ्यांच्या नवसाला आली भरती
पिंपळी पिंपळी आता दिसे पोळे पोळे पोळे
पिंपळाची झाडे आता शेतोशेती मिळे
छगनचे पुढे येतील शंभर वाढदिवस
लाकडाचा धंदा त्याचा वाढेल दिवसेंदिवस
पिंपळाच्या झाडाचे पहिले वाढवर्ष आले
शतकापूर्वी याच वर्षी रोप जमीन फाडून आले
फांदोफांदी आता त्याच्या मधमाशांचे पोळे
वारा येता त्याचे सारे अंग अंग सळसळे
अंगावर खांद्यावर वेली, पक्षी, त्यांची पिले
सावलीत वाटसरू, जमीनीत खोल खोल मुळे
आज त्याची फांदी कु-हाडीचा दांडा होईल
घावावर घाव पडतील, सावली आता जाईल
जमीनीचे आज पुन्हा वाढशतक आले
सहस्र शतके झाली तिने बीज उजवले
आजच बघा पृथ्वीचेही वाढयुग आले
अनंत युगे लोटली, सूर्याला हे पिल्लू झाले
_____________________
उड्डाणपूल
सूर्य पूर्वी जमीनीवरून चालत चालत जात असे
पूर्व-पश्चिम प्रवासाला बारा तास घेत असे
हाय, हलो करत करत रमत गमत जात असे
घरोघरी डोकावून पीक पाणी पुसत असे
आई पाणी तापवून घेई, आजी पोळी भाजून घेई
थकल्या आजीआजोबांचे हात पाय शेकून देई
रथसप्तमीची खीर त्याच्यामुळे उतू जाई
थोडी आनंदाने चाखे, प्रसादाची सोडून जाई
तो जातो ना जातो, चंद्रसुद्धा चालत चालत येई
घरोघरी भाचा भाची, गालगुच्चा त्यांचा घेई
'काय ताई, कस काय, केम छो' म्हणत जाई
आंगावरच्या सशाला तो शेतामधे जेऊ देई
भाऊबीजेला तर संध्याकाळी न चुकता तो येई
हक्काने ओवाळून घेई, चांदणी ओवाळणी देई
ओठावरचे हास्य त्याच्या, स्माईली लाजेने ओशाळे
चेंडू याच्याशी खेळता, बघा किती तो उसळे
पुढे पुढे जमीनीवर गर्दी अतोनात वाढे
सूर्याला चंद्राला सुद्धा चालतांना कष्ट पडे
धूर, धूळ, वास, खाज, सूर्यासही ताप येई
सर्दी खोकला चंद्रास, सशाला विषबाधा होई
काळ पुढे पुढे गेला, सूर्य चंद्र परके झाले
आजकाल त्यांना कोणी प्रेमे पुसेनासे झाले
दारे आता बंद बंद, कोणीही पुढे येईना
ताई आई भाचाभाची, कोणी ढुंकून पाहीना
तेही आता समजले, दुःखी मनामधे झाले
'कालाय तस्मै नमः' म्हणून दूर गेले, परके झाले
पूर्वपश्चिमेचा आता निळा उड्डाणपूल खास
खंड नाही प्रवासास, रोज घेती बायपास
_____________________
ढग
विरंगुळा मिळाला तर ढग पाहत रहावे
ढगांच्या कडांमधे चेहरे ओळखावे
सगळे सगळे असतात, तिथे सगळे सगळे दिसतात
डोळे नाक तेच, त्यांचे ओठ सुद्धा हासतात
फार वेळ टिकत नाहीत, विरत जिरत जातात
आठवणी ताज्या करून दुसरे रूप घेतात
बाबा होते, आता गेले, आजोबा आले
तोच चेहरा, तेच केस; गेले, अरे गेले!
कोणाला दाखवावे म्हणून बोट दाखवावे
नजर त्यांची पडेस्तोवर ढग बदलावे
क्षणोक्षणी बदलतात ढगांतले हे चेहरे
पुन्हा पुन्हा येतात आपल्या ओळखीचे चेहरे
असतात खरेच तेथे, की हा भास आपल्याला?
स्वप्न म्हणावे तर बसतो चिमटा आपल्याला
आपण त्यांना पाहतो, पण दिसतो का त्यांना?
आपल्याला पाहून आनंद होतो का त्यांना?
_____________________
वाल्ह्या
डोक्यात चांगला विचार नाही, आहे फक्त उवा
तोंडामधे दात नाही, आहे फक्त शिव्या
डोळ्यामधे तेज नाही, आहे फक्त झापड
हात कामाला शिवत नाही, फक्त देती थापड
असा एक वाल्ह्या होता
गटार आणि नाल्या होत्या
शेजारी तो राहात होता
काळ पुढे वाहत होता
पाण्यामधे गाळ होता
गाळ पोटात जात होता
वाल्ह्याचा मळ रोज पाणी
आणखी गढूळ करत होता
पाण्यामधे आता त्याचे
प्रतिबिंब पडत नव्हते
वाल्ह्या आणि नाला रोज
अंताकडे जात होते
एके दिनी उगमाला
झाडूचा उगम झाला
झाडू जादूछडी झाला
झरा त्याने स्वच्छ केला
झाडू पुढे पुढे गेला
नाला त्याने उपसला
काठावरच्या 'क्रिये'ला
त्याने प्रतिबंध केला
आता पाणी पाणी झाले
पुढे पुढे पुढे गेले
वाल्ह्याला पाण्यात आता
त्याचे थोबाड दिसले
वाल्ह्याने झाडू घेतला
अंगावर फिरवला
स्वच्छ पाण्याने आंघोळ
करून तो सुखावला
स्वतःभोवतीही त्याने
पहा चमत्कार केला
गटाराचे घर झाले
नरकाचा स्वर्ग झाला
स्वच्छ पाणी पोटी गेले
मुखात ओनामा आला
डोळे आता चमकले
रेड्यामुखी वेद आला
डोक्यात आता उवा नाही, विचार भरले दिव्य
तोंडात आता शिव्या नाही, आता फक्त काव्य
डोळ्यांना दृष्टी जी आली, आली माणुसकी
नाली आता गंगा झाली, वाल्ह्याचा वाल्मिकी
No comments:
Post a Comment